Acta Iuliani, Basilissae et sociorum, martyrum Antinoi in Aegypto

Aldhelm

BHL: N/A

Feast: January 9

Ex Lib. 1, De Laude Virginitatis

§1) Porro virginalem Iuliani martyris gloriam, sub clandestino taciturnitatis latibulo delitescere non patiar: qui temporibus Diocletiani et Maximiani, nobili prosapia oriundus fuit. Quem cum parentes in primaevo pueritiae rudimento florentem, tam dialecticae artis compotem quam rhetoricae artis participem fecissent; paedagogis quoque et didascalis traditum, multimodis philosophorum disciplinis imbuissent; et iam in tenero pubertatis rudimento adultum parentes animadverterent, eumque amatorem catholicae fidei, sacrisque ecclesiae liminibus adhaerentem, necnon ergastula confessorum crebro frequentantem comperissent; pertimescebant magnopere, ne si unicum pignus ob religionis praerogativam, et sanctae conversationis habitum, ab illorum stirpe privaretur, ipsi, ut patriarcha, lacrimabilem depromerent querimoniam, canos suos cum dolore ducentes ad inferos: quin et optatae generationis haeredibus et futuris nepotum nepotibus funditus fraudarentur.¹ Idcirco puerum subnixis precibus et inauditis blandimentorum hortamentis inflectere nitebantur, ut ad tedas et copulae consortium ² ferreos affectus, imo adamante duriores inclinaret: ad argumentum etiam hortandae suasionis, apostolicis utuntur oraculis, quibus ait: ‘Volo iuvenes nubere, filios procreare, nullam dantes occasionem maligno.’³ Quibus ita respondisse scribitur: ‘Nec voluntatis, nec aetatis est tempus, ut faciam quae hortamini.’ Item cum perseverarent pertinaciter in precibus, ait: ‘Nec permittendi mihi est facultas, nec negandi potestas, quod hortamini Dei mei potestati committo.’

§2) Unius tamen hebdomadis inducias a parentibus poposcit, ut nutum supernae maiestatis argumentis evidentibus experiretur. Qua peracta intercapedine, somno sopitus vidit Christum in oramate dixisse: ‘Exurge, ne timeas, nec suasiones verborum vel voluntatem parentum horrescas. Accipies enim coniugem, quae te non ⁴ a me separet, sed per te virgo perseveret.’ Et infra: ‘Multi iuvenes et virgines per vestram doctrinam vel vitam caelesti exercitui probabuntur.’⁵ Suscipitur igitur in thalamo beata virgo, vocabuli praesagio Basilissa, hoc est, regina; formosa frontis effigie, sed formosior cordis castitate: venusta, inquam, lineamentis corporalibus, sed plus venusta suatim cycladibus compta spiritualibus.

§3) O quanta caterva credentium in utroque sexu, foetidas facinorum cloacas calcitrans, et putida vitiorum volutabra abominans, illorum magisterio ad fidem catholicam conversa, cum martyrii tropaeo triumphans agonizavit! Siquidem plura monachorum ergasteria in celeberrimo municipio Alexandri, quae est metropolis Aegypti, opitulante Christo construxere. In quibus militum Christi circiter X millia, sub districto Iuliani regimine conversantia, et nequaquam a sanctae religionis tramite, per obliquos anfractus dextra laevaque declinantia, regulariter vixerunt. Basilissa vero Deo dicata, bis quingentenos sanctae messis manipulos, evangelicae praedicationis falce metens, in area tortoris triturandos, et horreis caelestibus condendos invexit.

§4) Postremo cum effera persecutorum rabies in sacrosanctos ecclesiae tirones feralibus edictis, et ferocibus tormentorum cruciatibus truciter ingruens grassaretur; et catholicae fidei propugnaculum saecularis argumenti ballista quassatum, atrocisque machinae arietibus subrutum funditus evertere moliretur; quis styli textu effari ⁶ valeat, quanta Iulianus cum ceteris commanipularibus, et eiusdem propositi sodalibus, martyrizando perpessus sit? Marciano praeside in alto tribunalis culmine, vel theatri pulpito concionante, nodo sis fustibus, et cruentis mastigiis, sine respectu pietatis flagellatus, a cultura Christi flecti nequivit: quin imo pupillam percussoris evulsam, qui sibi crudeliter flagrorum vibices irrogabat, quamvis ut magis ac magis pudenti lotio humectaretur instaret, incolumem restituit. Insuper nefandas simulacrorum effigies plusquam quingentas, quibus pontifices delubrorum libamina litantes bacchantum ritu thurificabant, ad solutum diruit, quassavit, evertit.

§5) Item Iulianus cum iuvenculo filio praesidis, Effembo Hircitallo, qui neophytus et nuper ad fidem conversus fuerat, in fundum ergastuli profundum retrusus, ubi foetida damnatorum cadavera diuturno temporis intervallo, horrida vermium examina ebulliebant, squaloris nauseam perpessus est. Sed versa vice pietas divina, quae suorum semper reminiscitur militum, pro foetenti sterquilinio, olfactum ambrosiae et nectaris fragrantiam, carceris illuviem tolerantibus, cum luce limpida clementer contulit. Haec tanta prodigia milites ad excubias confessorum deputati, cernentes, spreta fanaticae superstitionis cultura, orthodoxorum phalangibus adglomerantur. Interea defuncti cadaver prolixis fasciarum ambagibus connexum, nondum in sarcophago terra ⁷ humatum, flagitante praeside, fusis ad polum precibus suscitavit. Qui omnem isthinc eundi tragoediam, et illinc redeundi clementiam attonitis spectatoribus, resurgens de tartari profundo, patefecit.

§6) Igitur urgente muneratorum decreto, sancti martyres in circi spectacula terdenis cuparum gremiis includuntur, quae intrinsecus atrae picis massa et bituminis fomite, sulphurisque foetore replentur, farciuntur, et extrinsecus suppositis crepitantis rogi torribus, et sarmentorum fasciculis conflagrantibus, succenduntur, intantum, ut flammantis pyrae cacumina obelisci proceritatem, sed tamen et rotundum sphaerae apicem triginta cubitis in conum praecellerent. Sed tantum de torrente incendio superna potestate compresso, triumphales viri, velut obrizum rutilans, spectante circi caterva in publicum processere. Exin reciproca tortoris nefandi ferocitas, quae semper insontum poenis pascitur, et fuso sanguine saginatur, athletis et agonothetis Christi magna martyrii merita cumulavit. Dum liciis olei liquore delibutis digitorum articulos, et palmarum pollices obvolverent, simulque pedum alloces truciter adnecterent; sed liciorum filis flamma combustis, athletas Dei, in scammate mundi, ritu palaestrico agonizantes, a fumigabundis flammarum globis immunes divina tutela protexit.

§7) Verum hac confessorum Christi victoria confutatus, in amphitheatrum sanctos ferreis collaribus connexos cruentus carnifex imperat duci, quatenus patefactis cavearum cisteliis ⁸ et apertis clatrorum obstaculis, ursorum geminis carperentur et leonum rictibus roderentur. Sic stolida praesidis praecordia Deoque invisa, spes pascebat inanis, dum furibunda ferarum rabies, et gulosa belluarum ingluvies caelesti nutu compressa, contra oblatam praedam luctari ⁹ non audens, inultos faucium gurgiliones oppilavit, ut poeta de propheta:

• Et didicere truces praedam servare leones.¹⁰

§8) Ad ultimum beatus Iulianus cum ceteris commilitonibus stricta machaera crudeliter percussus, et rubicundo cruoris rivo perfusus feliciter occubuit. Ad horum venerabiles sarcophagos cum decem leprosi, quos dira cutis callositas elephantina tabe deturpans, non particulatim, sed membratim maculaverat, illico ad secundae nativitatis gratiam in baptisterio regenerati, qui in sabanis, et syndonibus baiulabantur aegroti, sanctorum meritis sospites, et voti conpotes salubriter abscedunt.